رابطه عمیق و لطیف میان نوروز و معنویت

بوشهرنیوز- هیچ پدیده‌ای در عالم نیست که مؤمن با آن رابطه معنوی برقرار نکند، شاید خیلی‌ها برخی بخش‌های زندگی مثل غذا خوردن یا خوابیدن یا ازدواج را جدای از معنویت بدانند ولی مؤمن هیچ بخشی از زندگی را غیرمعنوی نمی‌داند، کمااینکه برای این بخش‌های زندگی هم ذکر وارد شده است.

اصلاً ما در بستر همین زندگی طبیعی و روال عادی و مادی زندگی است که به خدا می‌رسیم و این زندگی عادی و طبیعی است که مومن را به بالاترین درجه‌ها می‌رساند.

هیچ قسمتی از زندگی ما نیست که از دیانت و معنویت خارج باشد و به دین ربط نداشته باشد و خدا مستقیم و یا غیرمستقیم، برایش دستور نداده باشد.

البته خدا همه دستورات را به‌طور شفاف به ما نمی‌دهد، گاهی باید ضجه بزنیم و توسل پیدا کنیم که «خدایا! تکلیف مرا به من بفهمان که بدانم بین این اقدامات، کدامش را باید انجام دهم؟ کدامش را بیشتر دوست داری؟»

یکی از دستورات بسیار مهم دین که آن‌را برای ایام نوروز پیشنهاد می‌شود محاسبه نفس است. البته دستور محاسبه نفس در پایان هر روز باید انجام بگیرد اما حداقلش این است که انسان سالی یک‌بار بنشیند و خودش را محاسبه کند، همان‌طوری که ادارات در آخر سال، اموال خود را محاسبه و جمع‌بندی می‌کنند.

محاسبۀ نفس سه اثر مهم دارد:

۱- محبوب خدا شدن: اولین اثر محاسبه نفس این است که آدم محبوب خدا می‌شود، همین‌که می‌نشینی از خودت حساب‌رسی می‌کنی، خدا به تو علاقه پیدا می‌کند. چون خدا از انسان مراقب و حساب‌گر خوشش می‌آید. مراقبت هم یعنی همان تقوا، و محاسبه نفس هم یکی از ارکان این مراقبت است.

محاسبۀ نفس، ارتباط انسان را عمیقاً با خدا برقرار می‌کند. وقتی شروع به محاسبه نفس می‌کنی، احساس می‌کنی خدا به تو نزدیک‌تر شده و فهم تو را افزایش داده است.

۲- اقدام برای رفع عیوب: اثر دوم محسابه نفس این است که انسان به عیوب خودش آگاه می‌شود و به گناهان خودش احاطه پیدا می‌کند. و خود به‌ خود به این سمت می‌رود که عیب‌های خودش را برطرف کند(مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ وَقَف‏…؛ غررالحکم/ص۶۴۸)

۳- حساب آسان در قیامت: اثر سوم محاسبۀ نفس این است که هر کسی در دنیا محاسبه نفس کند، روز قیامت از او آسان‌تر حساب‌رسی می‌کنند. امام صادق(ع) می‌فرماید: روز قیامت پنجاه ایستگاه محاسبه هست که هر در کدام، آدم را هزار سال نگه می‌دارند(کافی/۸/۱۴۳) اما کسی که در دنیا اهل محاسبۀ نفس بوده، از این مواقف، آسان عبور می‌کند.

امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: محاسبۀ نفس خودت را یادداشت کن(…فَیَجْمَعَ‏ ذَلِکَ‏ فِی صَدْرِهِ‏ أَوْ فِی کِتَاب؛ غررالحکم/ص۴۵۳) محاسبۀ نفس کن و بنویس؛ جمع‌بندی آن‌را هم به عهدۀ خدا بگذار! یعنی بعد از حساب و کتاب، صادقانه به خدا بگو: «خدایا! من از پسِ این نفس بر نمی‌آیم! نمی‌توانم درستش کنم، خودت درستش کن!»

یکی از وجوه معنویت نوروز این است که ما در پایان هر سال، نفس خودمان را محاسبه کنیم. مثلاً در محاسبۀ نفست بگو: «من چند سال از عمرم را گذرانده‌ام؟ چه خلقیات و رفتارهایی دارم؟ این کارها را برای چه انجام داده‌ام؟ در این ده بیست سالی که از عمر تکلیف من گذشته، چه تغییری در خودم ایجاد کرده‌ام؟ چرا خطاهای من تکرار شده؟» چون آدم وقتی مرتکب خطایی می‌شود باید متوجه نقطه ضعف خودش بشود و آن خطا را تکرار نکند.